ماتریس swot یکی از ابزارهای ساده و در عین حال قدرتمند است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا استراتژی خود را توسعه دهند. فرقی نمی‌کند که شما در حال راه راه‌اندازی یا توسعه استارتاپ خود باشید یا هدایت یک شرکت را بر عهده داشته باشید، تحلیل swot یکی از ابزارهای مؤثر در بهبود استراتژی کسب‌وکار شما خواهد بود.
ماتریس swot چیست؟
ماتریس swot نیز مانند بسیاری دیگر از مفاهیم بازاریابی مخفف یک سری از کلمات و اصطلاحات است که برای درک بهتر این ابزار تحلیلی بهتر است قبل از هر چیز با این اصطلاحات آشنا شویم.
- s: Strengths به معنای نقاط قوت
- w: Weaknesses به معنای نقاط ضعف
- o: Opportunities به معنای فرصت‌ها
- t: Threats به معنای تهدیدها
هر کسب‌وکاری برای موفقیت و رسیدن به اهداف خود، باید این 4 فاکتور را به خوبی بشناسد و تحلیل کنید. شناسایی و تحلیل نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهای یک کسب‌کار، مهم‌ترین کاری است که ماتریس swot انجام می‌دهد.
در تحلیل swot باید این دو نکته را مورد توجه قرار دهید: نقاط ضعف و نقاط قوت یک کسب‌کار، مسائل درونی هستند که داخل آن کسب‌وکار وجود دارند، مانند افراد تیم، اختراعات، مالکیت معنوی، موقعیت مکانی و … . هر کسب‌وکاری می‌تواند روی نقاط قوت و ضعف خود به عنوان اموری که در داخل سازمانش قرار دارد، تسلط داشته باشد و آنها را تغییر دهد.
نکته دوم توجه به فرصت‌ها و تهدیدهای یک کسب‌وکار است. برخلاف دو مورد اول ماتریس swot، یعنی نقاط قوت و نقاط ضعف، این دو مورد بیرون از کسب‌وکار وجود دارند و بنابراین امکان تسلط و یا تغییر آنها کار چندان ساده‌ای نیست، مانند تحولاتی که در بازار رخ می‌دهند، عکسل‌العمل رقبا و …
چرا باید از تحلیل swot استفاده کنیم؟
مهم‌ترین عملکرد این ماتریس این است که نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهای یک کسب‌وکار را در لیستی سازمان‌دهی شده ارائه می‌دهد تا از طریق تجزیه و تحلیل آن بتوان به عملکرد بهتری دست یافت. ممکن است اینطور تصور کنید که شما بهتر از هر کسی نسبت به نقاط قوت و ضعف خود آگاه هستید و می‌دانید که چطور کسب‌وکار خود را هدایت کنید و نیازی به ماتریس swot ندارید!
اما تجزیه و تحلیل کسب‌وکار از طریق این روش به شما کمک خواهد کرد که رویکردهای جدید را امتحان کرده و از مسیرهای جدیدتری به کسب‌وکار خود نگاه کنید. اگر برای تحلیل swot وقت بگذارید، به استراتژی قوی‌تری برای رشد کسب‌وکار خود مسلح خواهید شد.
کاربرد ماتریس swot این است که از نقاط قوت و ضعف خود آگاه خواهید شد و آنها را برای استفاده از فرصت‌ها و حتی تهدیدهای بازار آماده کرده و عملکرد بهتری را در پیش خواهید گرفت.
چگونه تحلیل swot را انجام دهیم؟
در ادامه مراحل تجزیه و تحلیل کسب و کار را بر اساس نمونه تحلیل swot توضیح خواهیم داد:
1- جمع کردن افراد مناسب
در قدم اول باید مشخص کنیم که این تحلیل را چه کسانی باید انجام دهند؟ شکی نیست که بنیان‌گذاران و رهبران یک کسب‌وکار بهتر از هر فرد دیگری نسبت به نقاط قوت و ضعف و همچنین تهدیدها و فرصت‌های بازار آگاه هستند، اما برای تجزیه و تحلیل کسب و کار ، تنها حضور آنها کافی نیست و باید یک تیم از افراد مختلف به عنوان نمایندگان بخش‌های مختلف شرکت را در کنار هم قرار دهید تا با نگاهی عمیق‌تر این فرایند را انجام دهند.
2- طوفان فکری ایجاد کنید
در مرحله دوم از همه افراد بخواهید که ایده‌های خود را در رابطه با تحلیل swot روی تعدادی برگه بنویسند و روی دیوار مقابل نصب کنند. این فرایند مانند یک طوفان فکری است که هر کس ایده‌اش را نسبت به نقاط قوت و ضعف سازمان و فرصت‌ها و تهدیدهای بیرونی آن بیان می‌کند.
3- رتبه‌بندی ایده‌ها
لازم به ذکر است که طوفان فکری باید در رابطه با هر 4 بخش ماتریس swot انجام شود. بعد از اینکه همه ایده‌های خود را روی دیوار چسپاندند، نوبت به رتبه‌بندی آنها می‌شود. گروه باید از طریق بحث و گفتگو به این نتیجه برسد که به عنوان مثال مهم‌ترین نقاط قوت یا ضعف شرکت چیست یا در میان تهدیدها و فرصت‌های موجود در بازار کدام یک مهم‌تر هستند.
سؤالاتی که به تحلیل swot کمک می‌کنند:
هر اندازه بتوانید به داده‌های بهتری از نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت‌های کسب‌وکار خود برسید، تحلیل دقیق‌تری نسبت به فرایند خود داشته و در نتیجه استراتژی‌های مناسب‌تری را در پیش خواهید گرفت. بنابراین برای رسیدن به پاسخ‌های درست درباره 4 بخش ماتریس swot باید سؤالات درستی مطرح کنید.
– نقاط قوت تحلیل swot : (ویژگی‌های مثبت و درونی شرکت شما محسوب می‌شوند که تحت کنترل شما قرار دارند)
- کدام یک از فرایندهای تجاری شما موفق هستند؟
- دارایی‌های شرکت شما چیست؟ ( دانش، آموزش، مهارت‌ها، نیرونی انسانی)
- دارایی‌های فیزیکی شرکت شما چیست؟
- مزیت رقابتی شما نسبت به رقبای‌تان چیست؟
– نقاط ضعف ماتریس swot : (عوامل منفی که قدرت کسب‌وکار شما را کم می‌کنند و باید آنها را بهبود ببخشید)
- کدام یک از فرایندهای تجاری شما نیاز به بهبود دارند؟
- آیا در تیم شما شکاف وجود دارد؟
- آیا دارای یک موقعیت مکانی ایده‌‌آل هستید؟
- در کدام یک از بخش‌ها باید رقابت بیشتری داشته باشید؟
– فرصت‌ها در تحلیل swot : (عوامل بیرونی که احتمالا به موفقیت کسب‌وکار شما کمک خواهند کرد)
- آیا بازار شما در حال رشد است؟
- آیا فرایندهایی برای ترغیب مردم به خرید بیشتر از شما وجود دارد؟
- آیا رویدادهایی وجود دارد که بتوانید جهت رشد کسب‌وکار خود در آنها شرکت کنید؟
- آیا مشتریان به کسب‌وکار شما احترام می‌گذارند؟
– تهدیدها در ماتریس swot : (عوامل بیرونی که ممکن است برای کسب‌وکار شما ضرر داشته باشند و شما هم کنترلی روی آنها ندارید)
- آیا رقبای بالقوه‌ای برای ورود به بازار شما وجود دارند؟
- آیا همیشه قادر به تأمین مواد اولیه کسب‌وکار از تأمین‌کنندگان کنونی خود با قیمت مناسب هستید؟
- آیا فناورر‌های آینده کسب‌وکار شما را تحت تأثیر قرار خواهند داد؟
سخن آخر: نحوه استفاده از ماتریس swot
بعد از اینکه توانستید مهم‌ترین نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهای بیرونی کسب‌وکار خود را شناسایی کنید، نوبت به استفاده از این داده‌های ارزشمند می‌رسد. شاید شما بتوانید طی یک روز کاری و یا حتی چند ساعت از طریق ایجاد یک طوفان فکری با همکاران‌تان این 4 بخش را شناسایی کنید، اما طبیعتا استفاده از آنها در استراتژی‌های کسب‌وکارتان به چندین ماه زمان نیاز دارد.
پس عجله نکنید و سعی کنید در تدوین استراتژی‌های بازاریابی کسب‌وکار خود نتایج ماتریس swot را پیش چشم داشته باشید و تلاش کنید که از نقاط قوت خود برای مقابله با تهدیدهای بازار استفاده کنید و فرصت‌های بازار را نیز برای از بین بردن نقاط ضعف کسب‌وکارتان در نظر داشته باشید.
